Στο φως η αÏιστοκÏατία της ωÏαία «Αχλάδας» στη ευχάÏιστη ΦλώÏινα
Σπάνιο δείγμα της αÏχαίας χαλκοτεχνίας σε μÎγεθος (διαμÎÏ„Ïου 55 εκ.) και καλλωπισμός, σε σχÎση με αντίστοιχα της Σίνδου και της ΒεÏγίνας, είναι 1 χάλκινο αγγείο καÏσης πολεμιστή που βÏÎθηκε πλαισιωμÎνο από σιδεÏÎνια ξίφη, δόÏατα και χάλκινο κÏάνος.
ΤαφικÎÏ‚ χÏυσÎÏ‚ Ï€Ïοσωπίδες και χÏυσά ελάσματα αντανακλοÏν το ηÏωικό παÏελθόν και τη φιλολογική σκοπός μÎσω γενεαλογικών μÏθων για την αÏχή των βασιλÎων Βακχιάδων της Λυγκηστίδας από την ΚόÏινθο με πατÏώο ήÏωα τον ΗÏακλή. Έναντι στον πλοÏτο και στην αÏιστοκÏατία, τα αναπόφευκτα της ζωής στην αÏχαϊκή εποχή: μεγάλο ποσοστό παιδικής θνησιμότητας και ενηλίκων άνω των 45 ετών, σκελετικÎÏ‚ αλλοιώσεις και Ï„ÏαυματικÎÏ‚ παÏαμοÏφώσεις ιδιαίτεÏα στον ανδÏικό πληθυσμό.
Την Ï€Ïώτη εικόνα της αÏχαίας ΛÏγκου σχηματίζει η διεÏεÏνηση πλήθους ευÏημάτων και ÏƒÎºÎµÎ»ÎµÏ„Î¹ÎºÎ¿Ï Ï…Î»Î¹ÎºÎ¿Ï Î±Ï€ÏŒ το εκτεταμÎνο νεκÏοταφείο διαχÏονικής χÏήσης στην Αχλάδα ΦλώÏινας. 6 χÏόνια σκάβει η αÏχαιολογική ομάδα της ΕφοÏείας ΑÏχαιοτήτων ΦλώÏινας με επικεφαλής την αÏχαιολόγο Λιάνα ΓκÎλου, σε μια ολόκληÏη Îκταση 26 στÏεμμάτων εντώς στα ÏŒÏια επÎκτασης λιγνιτωÏυχείου της εταιÏείας «ΛιγνιτωÏυχεία Αχλάδας Α.Ε.». ÎœÎχÏι σήμεÏα 1.299 τάφοι ήÏθαν στο φως που χÏονολογοÏνται από την ÏστεÏη εποχή του Î§Î±Î»ÎºÎ¿Ï (1.350 Ï€.Χ.) Îως τα βυζαντινά χÏόνια (12ο αι. μ.Χ.). Οι πολυπληθÎστεÏοι αποτελοÏν μÎÏος στην φάση μÎσω 6ου και 3ου αιώνα Ï€.Χ. αναδεικνÏοντας την Αχλάδα σε Îναν από τους σπουδαιότεÏους αÏχαιολογικοÏÏ‚ χώÏους της Μακεδονίας. Χιλιάδες είναι τα ευÏήματα από τους κτεÏισμÎνους τάφους ταÏτης της πεÏιόδου, ακόμα τη χÏυσή μακεδονική αÏιστοκÏατία επιφÏλασσε η τελευταία ανασκαφή (2018-2019) σχεδόν, στα τελειώματά της (δÏο στÏÎμματα απομÎνουν για την ολοκλήÏωσή της).
Εξι ταφÎÏ‚ μνημειακών διαστάσεων οι οποίες, αν και συλημÎνες από τυμβωÏÏχους, διατηÏοÏσαν σπουδαία κτεÏίσματα. ΜαÏÏ„Ï…ÏοÏν τον ηγετικό Ïόλο κάποιων οικογενειών στην πολιτική και κοινωνική ζωή της αÏχαίας ΛÏγκου κατά τα αÏχαϊκά χÏόνια. Μοναδικό για τη εκδοχή του εÏÏημα αποτελεί το χÏυσό ωοειδÎÏ‚ Ï€Ïοσωπείο που εντοπίστηκε σε συλημÎνη ανδÏική ταφή. Η Αχλάδα αποτελεί την Ï„Ïίτη πεÏιοχή στη γη της Μακεδονίας -μετά τα νεκÏοταφεία της Σίνδου και του ΑÏÏ‡Î¿Î½Ï„Î¹ÎºÎ¿Ï Î Îλλας- όπου αποκαλÏπτεται νεκÏική μάσκα, εξηγεί η κ. ΓκÎλου.
«ΧÏυσό Ï€Ïοσωπείο και ελατήÏια ενδυναμώνουν την εκδοχή των εÏευνητών Σίνδου και ΑÏχοντικοÏ, ομοίος με την οποία το ακÏιβή ταφικό Îθιμο αναδικνÏει τη φιλολογική άποψη για την καταγωγή των βασιλÎων της Μακεδονίας από το ΑÏγος και την ΚόÏινθο (Τημενίδες, Βακχιάδες) με πατÏώο ήÏωα τον ΗÏακλή - γÎννηση που δικαιολογοÏσε την αναγκοθÎτηση πολιτικής ισχÏος και επιδίωξης εδαφικών κατακτήσεων. Οι ΛυγκηστÎÏ‚, σÏμφωνα με τον ΣτÏάβωνα, κατάγονταν από τους Βακχιάδες της ΚοÏίνθου που ήταν απόγονοι του ΗÏακλή».
Τόσο η οπλική εξάÏτυση με αμυντικά όπλα όσο και άλλα κτεÏίσματα (σιδεÏÎνια και χάλκινα ομοιώματα επίπλων) διαφοÏοποιοÏν τους νεκÏοÏÏ‚ από τους υπόλοιπους πολεμιστÎÏ‚. Χάλκινα κÏάνη «ιλλυÏÎ¹ÎºÎ¿Ï Ï„Ïπου», χάλκινες πεÏικνημίδες, σιδεÏÎνια δόÏατα και ομοίωμα δίκυκλης αγÏοτικής άμαξας, χÏυσά ελάσματα και αÏγυÏÎÏ‚ σόλες υποδημάτων, χÏυσά και ασημÎνια εποφθάλμια, εδώλιο με καθιστή γυναικεία φυσιογνωμία σε θÏόνο και σπάνιο λατÏευτικό ειδώλιο - πλακίδιο καθιστής φτεÏωτής μοÏφής με κιθάÏα/φόÏμιγγα από εÏγαστήÏιο της Λήμνου, συνόδευαν τους νεκÏοÏÏ‚ στον άλλο κόσμο.
Σπάνιο δείγμα της αÏχαίας χαλκοτεχνίας σε μÎγεθος (διαμÎÏ„Ïου 55 εκ.) και καλλωπισμός σε σχÎση με αντίστοιχα της Σίνδου και της ΒεÏγίνας, συνιστά Îνα χάλκινο αγγείο ανδÏικά δαχτυλίδια καÏσης πολεμιστή που βÏÎθηκε πλαισιωμÎνο από σιδεÏÎνια ξίφη, δόÏατα και χάλκινο κÏάνος. Το αγγείο με λαβÎÏ‚ ανοιχτής ανθÏώπινης παλάμης παÏαπÎμπει σε λεκάνη (ποδανιπτήÏα) -σκευή συμποσίου- για το πλÏσιμο ποδιών που ήταν το Ï€Ïώτο μÎλημα του οικοδεσπότη Ï€Ïος τους καλεσμÎνους.
Αν και το αÏχαϊκό νεκÏοταφείο δείχνει συνεχή χÏήση επί 280 χÏόνια, η θÎση του Î¿Î¹ÎºÎ¹ÏƒÎ¼Î¿Ï Ï„Î·Ï‚ αÏχαίας ΛÏγκου δεν Îχει ακόμη εντοπιστεί. Τη ζωή των κατοίκων μολαταÏτα εξηγεί η οστεολογική και παλαιοπαθολογική αναδίφηση ÏƒÎºÎµÎ»ÎµÏ„Î¹ÎºÎ¿Ï Ï…Î»Î¹ÎºÎ¿Ï Î±Ï€ÏŒ δαχτυλιδια ανδÏικα skull 214 αÏχαϊκÎÏ‚ και κλασικÎÏ‚ ταφÎÏ‚. ΣÏμφωνα με τα αποτελÎσματα, εξόν από την υψηλή βÏεφική και παιδική θνησιμότητα (2-7), ελάχιστοι ενήλικοι επιβίωναν μετά το 45ο Îτος της ηλικίας τους. Οι συχνότεÏες παθήσεις Ï€ÏοÎÏχονταν από Ï„ÏαÏματα στα οστά και στους σπονδÏλους που οφείλονταν στις χειÏωνακτικÎÏ‚ εÏγασίες (γεωÏγία, κτηνοτÏοφία κ.ά.). ΤεÏηδόνα και Ï€ÎÏ„Ïα τόσο από την ανυπαÏξία στοματικής υγιεινής όσο και από την κατανάλωση Ï„Ïοφίμων πλοÏσιων σε υδατάνθÏακες και σάκχαÏα, ταλαιπωÏοÏσαν τους κατοίκους της αÏχαίας ΛÏγκου.
Τα παλαιά και η ανθÏωπολογική μελÎτη της Αχλάδας επÏόκειτο να παÏουσιαστοÏν στο 33ο ΑÏχαιολογικό ΣυνÎδÏιο (5-6 ΜαÏτίου) Θεσσαλονίκης, το οποίο όμως αναβάλλεται στο πλαίσιο μÎÏ„Ïων Ï€Ïόληψης για τον κοÏωνοϊό.